سامانه سپاس
سپاس مخفف "سامانه پرونده الکترونیکی سلامت " می باشد
این طرح دارای ابعاد گوناگونی است که توسعه در هر بعد نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و هماهنگی با سایر ابعاد می‌باشد. در طرح سپاس تمامی ابعاد سخت افزاری، نرم افزاری، زیرساخت شبکه ارتباطی، استانداردها، قوانین و مقررات، آموزش، فرهنگ‌سازی، تحقیقات بنیادین، توسعه‌ای و کاربردی، و توسعه مراکز انفورماتیک پزشکی و زیستی در نظر گرفته شده است. این طرح با اولویت ویژه‌ای در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی جمهوری اسلامی ایران به عنوان بزرگ‌ترین طرح فناوری اطلاعات حوزه سلامت در کشور پیگیری می‌شود.
چشم انداز
چشم انداز این طرح موقعیت قابل رقابت جهانی در زمینه تسهیل ارایه خدمات سلامت با کیفیت برتر، مدیریت بهینه نظام سلامت کشور و ایجاد زیرساخت مستحکم برای تولید دانش پزشکی و زیستی به‌وسیله نظام یکپارچه اطلاعات سلامت ایجاد شده از طریق پرونده الکترونیکی سلامت می باشد.
ماموریت
- ایجاد بستر لازم برای ارائه خدمات پیشرفته سلامت الکترونیکی از طریق پرونده الکترونیکی سلامت
- ایجاد بستر لازم برای نظارت بر کیفیت ارائه خدمات سلامت
- ایجاد بستر لازم برای مدیریت حوزه سلامت کشور مبتنی بر اطلاعات دقیق و یکپارچه
- ایجاد بستر لازم برای افزایش سرعت و کیفیت تولید دانش پزشکی و زیستی
- ایجاد بستر لازم برای توزیع عادلانه منابع سلامت
ارزش
ارزش‌های محوری طرح شامل موارد زیر است:
- صیانت از حقوق شهروندی
- عدالت‌محوری
- حفظ محرمانگی و امنیت اطلاعات
اهداف سپاس
- یکپارچه‌سازی اطلاعات سلامت شهروندان
- ارتقای کیفیت خدمات بهداشتی و درمانی
- توزیع عادلانه منابع سلامت
- بهینه‌سازی مصرف منابع سلامت و اصلاح مدیریت نظام سلامت کشور مبتنی بر اطلاعات صحیح، دقیق و با قابلیت دسترسی سریع
- تسریع و تسهیل تولید و مدیریت دانش پزشکی و زیستی
- کمک به توسعه پزشکی مبتنی بر شواهد
- کاهش عوارض ناشی از اشتباهات پرسنل پزشکی
- کاهش هزینه های خدمات بهداشتی درمانی
- افزایش امنیت اطلاعات سلامت
- تقویت نقش نظارت در نظام سلامت
- بهبود کیفیت آموزش پزشکی
- ارائه خدمات نوین الکترونیکی
- بهینه سازی کسب و کار نظام سلامت کشور
سپاس مخفف (سامانه پرونده الکترونیکی سلامت ایران)، به منظور یکپارچه‌سازی اطلاعات سلامت شهروندان در سطح کشور توسط مرکز مدیریت آمار و فناوری اطلاعات وزارت بهداشت تعریف شده و مسئولیت اجرای آن را معاونت تحقیق و توسعه این مرکز بر عهده دارد. یکپارچه سازی اطلاعات سلامت امکان ارائه خدمات بهتر بهداشتی-درمانی و مدیریت بهتر نظام سلامت کشور را فراهم می‌سازد.
ذینفعان سپاس
کلیه شهروندان
با توجه به اینکه تمامی شهروندان دارای یک پرونده الکترونیکی منحصر به خود شده و از مزایای آن بهره خواهند برد، همه آنها جزو ذینفعان اصلی این طرح محسوب می‌گردند. در واقع شهروندان از این طریق می‌توانند در سلامت خود مشارکت داشته، از آخرین وضعیت سلامت خود و جدیدترین روش‌های بهداشتی، تشخیصی و درمانی اطلاع یابند و خدمات نوین الکترونیکی (مانند مشاوره از راه دور) دریافت نمایند.
مراکز ارائه دهنده خدمات سلامت
این مراکز با اطلاع از نیازهای سلامت شهروندان و با برخورداری از سیستمهای تصمیم‌یاری امکان برنامه‌ریزی و پاسخ‌گویی بهتر به شهروندان می‌توانند ارتقای کیفیت خدمات سلامت را انتظار داشته باشند.
- مراکز خدمات اولیه سلامت: شامل مراکز بهداشتی اولیه در روستاها و شهرها می باشد. خدمات بهداشتی نظیر مراقبت های دوران بارداری و واکسیناسیون در این مراکز انجام می گیرد.
- مراکز خدمات ثانویه سلامت: کلیه مراکز تشخیصی و درمانی مانند بیمارستانها ،درمانگاهها، مطبها، و آزمایشگاها در این دسته قرار می گیرند.
- مراکز خدمات ثالثیه سلامت: مراکز توانبخشی و مددکاری از جمله این مراکز هستند.
سازمان‌ها و نهادهای دخیل در مدیریت نظام سلامت کشور
واحدهای تابعه وزارت بهداشت و سایر سازمان‌های مرتبط با نظام سلامت با استفاده از بستر اطلاعاتی مناسب برای تصمیم‌گیری‌های مدیریتی می‌توانند واکنش مناسب، سریع و صحیح مبتنی بر شواهد و اطلاعات کافی داشته باشند. محاسبه شاخص‌های توسعه سلامت درکشور یکی از فواید این طرح به شمار می‌رود.
سازمان‌های بیمه‌گر
سازمان‌های بیمه‌گر
سازمان‌های بیمه‌گر از طریق کاهش هزینه‌های ناشی از کاهش اقدامات تشخیصی و درمانی تکراری یا غیرضروری و همچنین جلوگیری از تخلفات ناشی از نظام‌های فعلی بیمه‌ای و تحلیل داده‌های مالی در کنار داده‌های بالینی از نتایج حاصل از این طرح سود بسیاری خواهند برد.
ارائه‌دهندگان خدمات سلامت
با استفاده از اطلاعات صحیح در زمینه سوابق بهداشتی و درمانی شهروندان می‌توانند تصمیم‌های بهتر و موثرتری در خصوص نحوه تشخیص، درمان و مشاوره به شهروندان ارائه دهند.
اساتید و دانشجویان علوم پزشکی
آموزش پزشکی یکی از کاربردهای جانبی این طرح است که اساتید و دانشجویان علوم پزشکی از ذینفعان آن به شمار می‌روند.
محققین و پژوهشگران
ایجاد یکپارچگی در اطلاعات سلامت شهروندان زمانی که همراه با مفاهیم دانش پزشکی باشد، راه را برای مدیریت و تولید دانش پزشکی باز خواهد کرد. این موضوع مورد علاقه محققین و پژوهشگران حوزه سلامت می‌باشد.
فواید پرونده الکترونیکی سلامت
سهولت دسترسی به اطلاعات سلامت
- افزایش دسترسی به اطلاعات یکپارچه بیماران
بدون وجود پرونده الکترونیکی سلامت دسترسی به اطلاعات یکپارچه سلامت بسیار مشکل و حتی در بسیاری از موارد غیرممکن است. ازگزارشات متنوعی که می توان از اطلاعات یکپارچه سلامت بدست آورد می توان برای مقاصد مدیریتی، نظارت، و پژوهشی استفاده نمود.
- بهبود دسترسی مناطق دور افتاده و روستایی به مراقبت های سلامت
با ارائه دورا پزشکی و خدمات دیگر پرونده الکترونیکی سلامت، سطح کیفیت مراقبتهای بهداشتی و درمانی در مناطق دورافتاده و روستاها به طور چشمگیری افزایش می یابد.
صرفه جویی در زمان بیماران و پرسنل سلامت
پرونده الکترونیکی سلامت با تسریع انجام خدمات بهداشتی درمانی و جلوگیری از اقدامات تکراری و مراجعات بی مورد، در زمان بیماران و پرسنل سلامت صرفه جویی می نماید.
کاهش خطاهای پزشکی
- کاهش خطا در نسخه نویسی
پرونده الکترونیکی سلامت با هشدارهای به موقع به پزشک و همچنین خوانایی نسخه الکترونیکی و جلوگیری از اشتباه در تحویل دارو موجب کاهش خطا در نسخه نویسی می‌شود.
- کاهش خطا در تفسیر نتایج آزمایشات و تصاویر تشخیصی
با توجه به اینکه متخصصان رادیولوژی می‌توانند علاوه بر آزمایش یا تصاویر تشخیصی بیمار به سوابق بیماری های حال و گذشته وی و تصاویر و آزمایشات قبلی وی نیز دسترسی داشته باشند می‌توانند آزمایشات و تصاویر را بهتر تفسیر نمایند.
- کاهش آزمایشات و نسخه های تکراری
با پزشکان از سوابق بیماران مطلع شده و از آزمایشات و نسخه های تکراری و بی مورد پرهیز می‌نمایند. با این کار صرفه جویی در هزینه داروها و آزمایشات به طور چشمگیری صورت می‌گیرد.
نقش موثر در درمان بیماران
- بهبود نتایج درمان
با آگاهی بیشتر کادر درمانی از سوابق پزشکی بیمار تشخیص پزشکان دقیقتر شده و در نتیجه درمان مناسبتری انجام خواهد شد. همچنین با جلوگیری هوشمند از اشتباهات نسخه نویسی و تحویل دارو، نهایتا نتایج درمان بهبود خواهد یافت.
با آگاهی بیشتر کادر درمانی از سوابق پزشکی بیمار تشخیص پزشکان دقیقتر شده و در نتیجه درمان مناسبتری انجام خواهد شد. همچنین با جلوگیری هوشمند از اشتباهات نسخه نویسی و تحویل دارو، نهایتا نتایج درمان بهبود خواهد یافت.
- افزایش مشارکت بیمار در مراقبت از خودش در منزل
با استفاده از زیرساخت پرونده الکترونیکی سلامت و انجام خدمات مراقبت در منزل توسط این سیستم، بیماران دارای بیماری های مزمن (مانند دیابت و فشارخون بالا) می‌توانند اطلاعات مورد نظر پزشکانشان را در پرونده الکترونیکی سلامت خود قرار داده و پزشک خود را مطلع نمایند. به این ترتیب علاوه بر اینکه نیاز به مراجعه به پزشک کاهش می یابد، مشارکت بیماران در فرایندهای مراقبت از خودشان نیز افزایش می یابد.
با استفاده از زیرساخت پرونده الکترونیکی سلامت و انجام خدمات مراقبت در منزل توسط این سیستم، بیماران دارای بیماری های مزمن (مانند دیابت و فشارخون بالا) می‌توانند اطلاعات مورد نظر پزشکانشان را در پرونده الکترونیکی سلامت خود قرار داده و پزشک خود را مطلع نمایند. به این ترتیب علاوه بر اینکه نیاز به مراجعه به پزشک کاهش می یابد، مشارکت بیماران در فرایندهای مراقبت از خودشان نیز افزایش می یابد.
تسهیل در آموزش و پژوهش
- تسهیل در آموزش پزشکی
پرونده الکترونیکی سلامت موارد بالینی متعددی را برای اساتید پزشکی فراهم می سازد تا آنان بتوانند از این موارد برای تدریس به دانشجویان خود استفاده نمایند. به این ترتیب کیفیت آموزش پزشکی به طرز چشمگیری افزایش خواهد یافت.
پرونده الکترونیکی سلامت موارد بالینی متعددی را برای اساتید پزشکی فراهم می سازد تا آنان بتوانند از این موارد برای تدریس به دانشجویان خود استفاده نمایند. به این ترتیب کیفیت آموزش پزشکی به طرز چشمگیری افزایش خواهد یافت.
- تسهیل در پژوهشهای حوزه سلامت
با ایجاد امکان یکپارچه سازی اطلاعات سلامت توسط پرونده الکترونیکی سلامت، تسهیل زیادی در پژوهش های حوزه سلامت اتفاق می افتد بطوریکه بسیاری از پژوهش هایی که عملا بدون وجود این سیستم امکان پذیر نیستند، به راحتی میسر می‌گردد. در واقع پرونده الکترونیکی سلامت بستر اطلاعاتی بسیار مناسبی برای تولید و مدیریت دانش پزشکی به شمار می‌رود.
با ایجاد امکان یکپارچه سازی اطلاعات سلامت توسط پرونده الکترونیکی سلامت، تسهیل زیادی در پژوهش های حوزه سلامت اتفاق می افتد بطوریکه بسیاری از پژوهش هایی که عملا بدون وجود این سیستم امکان پذیر نیستند، به راحتی میسر می‌گردد. در واقع پرونده الکترونیکی سلامت بستر اطلاعاتی بسیار مناسبی برای تولید و مدیریت دانش پزشکی به شمار می‌رود.
مدیریت و نظارت
- بهبود مدیریت منابع انسانی و فیزیکی در حوزه سلامت
با استفاده از گزارشات مدیریتی پرونده الکترونیکی سلامت می توان از پرسنل سلامت و امکانات پزشکی به طرز بهینه ای استفاده نمود. به این ترتیب پرونده الکترونیکی سلامت به عنوان ابزاری مفید برای مدیریت منابع انسانی و فیزیکی در نظر گرفته می شود.
با استفاده از گزارشات مدیریتی پرونده الکترونیکی سلامت می توان از پرسنل سلامت و امکانات پزشکی به طرز بهینه ای استفاده نمود. به این ترتیب پرونده الکترونیکی سلامت به عنوان ابزاری مفید برای مدیریت منابع انسانی و فیزیکی در نظر گرفته می شود.
- بهبود مدیریت بیماری های مسری
با استفاده از سیستمهای هشدار سریع پرونده الکترونیکی سلامت و سرویس های مدیریت بحران، مدیریت شیوع بیماری های مسری بهبود می یابد. موارد مورد نظر برای هشدار (مثلا مرگ یک بیمار مبتلا به انفلوانزا) در سیستم تعریف می شود تا در صورت وقوع این موارد، سیستم بطور خودکار هشدارهای لازم را به مراکز مرتبط ارسال نماید.
با استفاده از سیستمهای هشدار سریع پرونده الکترونیکی سلامت و سرویس های مدیریت بحران، مدیریت شیوع بیماری های مسری بهبود می یابد. موارد مورد نظر برای هشدار (مثلا مرگ یک بیمار مبتلا به انفلوانزا) در سیستم تعریف می شود تا در صورت وقوع این موارد، سیستم بطور خودکار هشدارهای لازم را به مراکز مرتبط ارسال نماید.
- بهبود نظارت بر خدمات بهداشتی درمانی
دسترسی مسولین نظارت بر خدمات بهداشتی درمانی به سیستم پرونده الکترونیکی سلامت و امکان انجام گزارشات نظارتی موجب می شود تا کیفیت نظارت بر این خدمات افزایش یابد. به این ترتیب امکان وقوع تقلب های شایع در فرایندهای بهداشتی درمانی کاهش خواهد یافت.
دسترسی مسولین نظارت بر خدمات بهداشتی درمانی به سیستم پرونده الکترونیکی سلامت و امکان انجام گزارشات نظارتی موجب می شود تا کیفیت نظارت بر این خدمات افزایش یابد. به این ترتیب امکان وقوع تقلب های شایع در فرایندهای بهداشتی درمانی کاهش خواهد یافت.