احتمال فروپاشی ترکیه
از هنگام فروپاشی عثمانی و زایش جمهوری ترکیه در بخش کوچکی از آن، این دولت طی ۱۰۰ سال عمرش، هیچ‌گاه نیرومندتر از امروز نبوده است. همین احساس قدرت، به آنکارا حس برتری و استیلا جویی در پیرامونش و بلکه آفریقا،خاورمیانه و قفقاز را داده است. ولی همان گونه که به روشنی در سال ۲۰۱۷ نوشتم ، اردوغان با شتابی هیتلر گونه، این کشور را در جهت فروپاشی رهبری می کند. ترکیه به رغم شکوفایی اقتصادی -نظامی و افزایش قدرت ملی، نم نمک و گام به گام به سمت فروپاشی کشیده می شود. برخلاف عثمانی، کلنگ این فروپاشی در اوج قدرت آنکارا زده شده و با فرض تداوم استراتژی اردوغانی، بیشینه تا ۱۵ سال دیگر به بار خواهد نشست. چرا و چگونه؟
اردوغان همزمان ترکیه را به پنج گودال ژرف در حال رهبری است :
۱- گودال مدیترانه خاوری
ترکیه با وجود صدها جزیره اژه ای یونان، از دیدگاه دسترسی به این دریا خفه شده است. چنان که از دیدگاه کنوانسیون دریایی ۱۹۸۲ جامائیکا، در ساحل مشرف به اژه، قدرت مانورش ناچیز است. به همین دلیل هم هنوز به این کنوانسیون نپیوسته است. علاوه بر مرزهای دریایی، آنکارا در موضوعات قبرس، پناهندگان، پیوستن به اتحادیه اروپایی و ارمنستان، با بیشتر اعضای اروپایی، به ویژه فرانسه محور آن، دچار تنش رو به گسترش است.
۲- گودال شامات
اردوغان هم چنین در همه محور مرزهای جنوب، با سوریه، عراق، روسیه و ایران در حال درگیری است.
۳- گودال قفقاز
گرچه تا کنون روسیه در مورد نفوذ قفقازی اردوغان به طرز شگفتی خونسردانه برخورد کرده است ، ولی بس بعید است که در ادامه در برابر تداوم نفوذ آنکارا ساکت بماند. علاوه بر این به رغم کوچکی قدرت ملی ارمنستان، ایروان از عقبه استراتژیک توانمندی برخوردار است. به گمانم آنکارا کم‌کم شاهد دخالت های فرانسه و دیگر تشکیل دهندگان جبهه مسیحی در قفقاز خواهد شد. هم چنین نادیده انگاری الزامات قفقازی تهران از سوی آنکارا، جبهه خاوری آناتولی را آسیب پذیرتر خواهد کرد.
۴- شکاف با ناتو
پرونده پیوستن آنکارا به اتحادیه اروپایی متروکه شده و رو به بن بست و بلکه تعطیلی دائمی است. علاوه بر این، نقار و شکاف بین ناتو و ترکیه نیز کم نیست. با پیوستن کشورهای بالکان به این بزرگترین‌اتحادیه نظامی تاریخ، برای جایگاه و موقعیت کم همتای آناتولی در جهت رصد روسیه، رقبایی قد علم کرده اند. از رومانی و بلغارستان تا کرواسی و اسلوونی.
۵- شکاف با اعراب
نفوذ آفریقایی اردوغانی، موجی از واکنش را در مصر، سودان ، عربستان و ... برپا کرده است. با علنی شدن فروش پهبادهای ترکیه ای به اتیوپی، مصری ها بیش از پیش نگران موجودیت خویشند.
علاوه بر این اردوغان از درون نیز با دو گسل پابرجا روبرو است: کرد و علوی. پیوند این دو، با گودال های پنجگانه خردکننده خواهد بود.
با این همه، ترکیه بیشتر با بهره گیری از انزوای بین المللی ایران و با استفاده از تمایلات همه جانبه اسرائیل برای کنترل و رویارویی با تهران، در صدد است از فرصت ایزولگی ایران بهره برده و هر چه زودتر در جبهه مرزهای خاوری خود به طرح های قفقازی اش جامه عمل بپوشاند. ولی با شناختی که از ایرانیان دارم، آنان استادان ممتاز تغییر مواضع به هنگام شرایط اورژانس ملی بوده اند. علاوه بر این نادیده گرفتن پیامدهای احساس تنهایی ایرانیان، بس خطرناک است. ملی گرایی کهن ایرانی، برای پاسداری از موجودیت خود، ممکن است دشمن شماره یک بودن را از اسرائیل سلب و به سمت آنکارا بکشاند. نیروی هوایی ترکیه و ارتش توانمند آن، ممکن است از سوی ایرانیان و استفاده از تسلیحات ممنوعه آنان غافلگیر شوند.
به هر روی اسرائیل حاضر به پذیرش قدرت توانمندتر از خود در خاورمیانه نیست. شاید آنها با ایجاد تنش بین ترکیه - ایران، قصد دارند در چارچوب استراتژی هزار خنجر، با یک تیر، دو نشان را هدف قرار دهند. شاید هدف اصلی سناریوی فروپاشی تتمه عثمانی باشد.