معرفی گسترش شبکه ها
دسترسی سهل و سریع مردم به نیازهای اولیه بهداشتی درمانی و در نزدیکترین محل زندگی آنان از اولویتهای نظام سلامت محسوب میشود.مراقبت‌های اولیه بهداشتی درمانی براساس تعریف عبارتند از مراقبت‌های سلامت که به وسیله ارائه‌دهندگان خدمات سلامت در نخستین سطح تماس با مردم ارائه می‌شوند. این خدمات پاسخی به نیازهای اساسی و اولیه مردم‌اند. از جمله مواردی که اجرای این هدف را با مشکل مواجه میکرد عبارت بود از وجود روستاهای پراکنده که تعداد قابل ملاحظه ای از آنها جمعیت کمتراز ۲۰۰ نفر داشتند ؛ کمبود امکانات و منابع مالی و انسانی؛ مشکل ترابری و انتقال خدمات به مناطق دور افتاده که با در نظر گرفتن این موارد مسوولان حفظ سلامتی و بهداشتی کشور طرحهای مختلفی از قبیل طرح تریبت بهدار، طرح سپاه بهداشت، طرح بهدار روستا، طرح سلسله و طرح رضاییه (ارومیه) را اجرا نمودند تا هدف دسترسی مردم به نیازهای اولیه بهداشتی تامین شود.
در سال ۱۳۵۹ از سوی شورای معاونان وزارت گروه بررسی برنامه ها و تشکیلات تشکیل ومسئولیت ارائه طرحی اجرایی برای ارائه خدمات بهداشتی درمانی را عهده دار شدند.این گروه با توجه به تجارب حاصل از اجرای طرحها ی فوق و بررسی موضوع در کار گروه های تخصصی نظامی گسترده و پویا را برای ارائه خدمات بهداشتی درمانی در سراسر کشور طراحی نمودند که در سال ۱۳۶۰ مورد تایید شورای معاونان قرار گرفت و به این ترتیب نظام شبکه های بهداشتی درمانی در ایران شکل گرفت.
نظام شبکه بهداشت و درمان اصول و ضوابطی بنیانی برای گسترش واحدهای بهداشتی درمانی و ارائه خدمات در مدنظر قرارداد که شفافیت ضوابط و معیارهای موجود در این طرحها ، نقش بسزای در جلب حمایت سیاستگذاران و قانونگذاران کشور برای تخصیص اعتبار مورد نیاز گسترش شبکه های بهداشت و درمان داشته است . به این ترتیب ماموریت تحقق شبکه بهداشت ودرمان کشور برمبنای دفترچه های طرحهای گسترش صورت می گیرد.
به منظور اجراء و تدوین طرح گسترش شبکه کارشناسان مجرب اقدام به جمع آوری اطلاعات اقلیمی، جمعیتی، فرهنگی ، نقشه و راههای ارتباطی مناطق روستایی نمودند و با این اطلاعات اولین دفترچه طرح گسترش در سال ۱۳۶۳ جهت استانها و شهرستانها تدوین گردید و در فاصله سالهای ۱۳۶۴ تا ۱۳۸۰ چندین بار دفترچه های طرحهای شهرستانها با توجه به شرایطی مانند اجرای قانون بیمه درمان همگانی،تغییر در شرایط اپیدمیولوژیک و الگوی بیماریها،سیاست خصوصی سازی،اجرای برنامه های استقرار پایگاههای بهداشت و بکارگیری رابطان بهداشت و…. بازنگری شد. در سال ۱۳۶۴ وزارت بهداشت درمان آموزش پزشکی برای به هزینه گرفتن اعتبارات گسترش شبکه های بهداشت و درمان اقدام به تشکیل واحدی به نام ستاد گسترش شبکه بهداشتی درمانی کشور نمود و به تدریج زیر مجموعه آن نیز در دانشگاه های علوم پزشکی تشکیل گردید.
ستاد گسترش واحدی است جهت تعیین نقشه و پیشنهاد محل استقرار واحدهای بهداشتی درمانی شهری و روستائی در محدوده تحت پوشش بر اساس جمعیت، نقشه جغرافیایی، امکانات، نیاز منطقه و سایر عوامل و همچنین پیش بینی نیروی پرسنلی و تجهیزات مورد لزوم و نظارت بر عملکرد آنان و ایجاد هماهنگی های لازم و در صورت لزوم جابجایی ،کاهش یا افزایش واحدها، پرسنل و تجهیزات جهت انجام هر چه بهتر وظایف این واحدها.