گفتگوی اختصاصی با دکتر محمود عامری مدیر امور بیماری ها و مراکز تشخیصی درمانی و سرکار خانم رضایی رئیس اداره پرستاری دانشگاه علوم پزشکی شاهرود

روابط عمومی معاونت درمان       

 به مناسبت هفته جهانی استروک – سکته مغزی  (از 26 آبان ماه لغایت 2 آذر ماه) گفتگوی اختصاصی با دکتر محمود عامری مدیر  امور بیماری ها و مراکز تشخیصی درمانی و سرکار خانم رضایی رئیس اداره پرستاری دانشگاه علوم پزشکی شاهرود صورت گرفت.

 گفتگویی که مطالعه آن می تواند زمانی به عنوان نجات دهنده جان خود یا عزیزانتان باشد.

* سکته مغزی چگونه رخ می دهد؟ در صورت نرسیدن خون و اکسیژن به قسمتی از بافت مغز در زمان کوتاهی، آسیب غیر قابل برگشتی در سلول های مغزی ایجاد می گردد، که باعث بروز علایم مختلفی می شود.

* علائم سکته مغزی را به بیان ساده توضیح دهید؟ با توجه به نوع سکته مغزی و قسمتی از بافت بدن که دچار صدمه می شود ممکن است نشانه سکته مغزی متفاوت باشد، گاه نشانه ها خفیف و جزیی است که در صورتی که یکی از نشانه های زیر رخ داد، احتمال بروز سکته مغزی است: 

- ضعف و بی حسی ناگهانی در یک طرف بدن، بی حسی یا فلج ناگهانی در یک طرف صورت، ناتوانی در تکلم و درک صحبت اطرافیان، بروز ناگهانی سردردهای شدید و بدون علت، اختلال ناگهانی در تمرکز، اختلال ناگهانی تکلم، سرگیجه ناگهانی و اختلال در تعادل و شکل راه رفتن، دوبینی ناگهانی، تاری ناگهانی دریک یا دو چشم، اختلال در بلع ، فرد با خوردن مایعات یا غذا دچار سرفه می شود، بی اختیاری فرد در ادرار و مدفوع ،کاهش سطح هوشیاری.

* آزمون تشخیص اولیه  سکته مغزی  توسط اطرافیان چیست ؟ آزمون سکته مغزی به شناسایی علایم و نشانه های این بیماری کمک می کند. این آزمون از جزئیات زیر تشکیل شده است: از فرد بخواهید لبخند بزند. آیا یک طرف صورت بی حرکتی است؟ از فرد بخواهید دست هایش را بالا ببرد. آیا یک دست پایین است؟ از فرد بخواهید یک جمله ساده را تکرار کند. آیا در به یاد آوردن و بیان کلمات با دشواری روبرو است؟ در این صورت احتمال دهید که شخص دچار سکته مغزی شده است.

* چه کسانی بیشتر در معرض خطر سکته مغزی هستند؟ افرادی که دارای شرایط زیر هستند بیشتر در معرض خطر هستند:

- سن بالا. افراد با فشارخون بالا. چاق. با کلسترول بالا.  مبتلایان به دیابت. استعمال دخانیات، سیگار، قلیان، پیپ، مواد مخدر، روانگردان ها، مصرف مشروبات الکلی. نداشتن فعالیت بدنی مناسب و کم تحرکی. داشتن تغذیه نامناسب . مصرف بیش از اندازه چربی، نمک.عدم مصرف سبزیجات، میوه جات، غلات. سابقه شخصی سکته مغزی و سکته قلبی. سابقه خانوادگی در سکته مغزی. بروز سکته مغزی گذارا که نشانه قریب الوقوع بودن سکته مغزی کامل است.
* اقدامات اولیه در مواجهه با بیمار سکته مغزی چیست؟ در صورت بروز هریک از علائم سکته مغزی در خود یابستگان بهترین اقدام تماس با اورژانس 115 است:- خونسرد باشید و زمان را ازدست ندهید.- فورا با 115 تماس بگیرید- تارسیدن اورژانس بیمار را آرام نگه دارید- اجازه حرکت کردن به بیمارندهید- اگر بیمار هوشیار نیست بیمار را به پهلو بخوابانید- در صورت  امکان بیمار را در حالت نیم نشسته قرار دهید و اگر در حالت درازکش می باشد سرش را 20 تا 30 درجه بالاتر از تنه قرار دهید- دقت کنید خودتان هیچگونه اقدامی جهت کاهش فشار خون بیمار انجام ندهید-  اجازه خوردن و آشامیدن به بیمار ندهید.- از خوددرمانی و مصرف هر گونه دارو یا گیاهان دارویی خودداری کنید- تا حد امکان، به جز اورژانس، بیمار را با خودروی شخصی به بیمارستان منقل نکنید. در بیمارستان ، کد 724 جهت شروع روند سریع درمان اعلام می گردد.

* شیوه درمان سکته مغزی چیست؟ در صورتی که بیمار مبتلا به سکته مغزی در زمان طلایی یا همان سه تا چهار ساعت و نیم اول پس از شروع علائم مراجعه کند به شرط داشتن شرایط می تواند داروی "حل کننده لخته خونی" را استفاده کرد. این دارو شانس بهبودی را افزایش می دهد، تاثیر قابل توجهی در کاهش ناتوانی پس از سکته مغزی دارد و البته هرچه دارو سریع تر تزریق شود پاسخ مطلوب تری حاصل می گردد. از هر 4 بیمار درمان شده با این دارو، دریک بیمار، پس از 2تا 6 ماه عوارض سکته مغزی  به صورت کامل برطرف شده و عملکرد فرد به حالت قبل از سکته مغزی برگشته است در هر حال بیمار اینکه بعد از چهار ساعت و نیم از شروع علایم مراجعه کند به هر علتی شرایط دریافت دارو را ندارد، باید تحت درمان نگهدارنده قرار گیرد و تا از آسیب بیشتر جلوگیری شود و بیمار از لحاظ ورم مغزی، سطح هوشیاری، اختلال در بلع و عوارض دیگر زیر نظر قرار می گیرد تا عوراض و خطرات به حداقل ممکن برسد.

 عوارض سکته مغزی کدام است؟ سکته مغزی باعث ناتوانی موقت یا دائم می شود که بیشتر به زمان انتقال بیمار به بیمارستان بستگی دارد، هر میزان سریع تر باشد عوارض کم رنگ تر است از طرفی به مدت زمان فقدان خون در مغز و  بخش آسیب دیده هم بستگی دارد-  فلج شدن و از کار افتادگی بخشی از بدن- از بین رفتن توان راه رفتن یا عدم تعادل در راه رفتن- اختلال در تلکم  اختلال در بلع غذا و مایعات- از دست دادن حافظه و مشکل ذهنی- ایجاد مشکلات احساسی- احساس درد در قسمت هایی از بدن که تحت تاثیر سکته قرار گرفته است.

مراقبت های لازم پس از ترخیص بیمارستان به دنبال سکته مغزی چیست؟ نکته اساسی باید تمام مراقبتها، تجویز و مصرف دارو و فیزوتراپی زیر نظر متخصص مغز و اعصاب صورت گیرد،  هر نوع خوددرمانی باعث تجدید سکته مغزی یا بروز اختلالات می شود. پزشک متخصص  براساس پارامترهای بیمار، برای جلوگیری از وقوع مجدد سکته مغزی بیمار داروهایی تجویز می نماید، تا بیمار استفاده نماید، عوامل خطر مانند دیابت، فشار خون، کلسترول بالا، چاقی و موارد دیگر احتمال سکته مغزی  را زیاد می کند، مصرف دخانیات، قلیان، سیگار، پیپ، مواد مخدر، روانگردان ها  و مشروبات الکلی باید قطع شود، رژیم غذایی سالم و فعالیت فیزیکی مناسب داشته باشد

*ضرورت انجام توانبخشی در بیمارستان به سکته مغزی چیست؟ با توجه به ایجاد اختلال جدید در فرد و بهبود عملکرد مغزی باید بیمار مبتلا به سکته مغزی در اولین فرصت ممکن بازتوانی را شروع نماید و تازمانی که نیاز  است باید ادامه دهد،حتما بعد از ترخیص از بیمارستان باید بازتوانی را ادامه دهد در صورت داشتن اختلال تکلم و اختلال بلع بیمار باید از خدمات گفتار درمانی بهره مند شود.

*اقدامات لازم در بیمار سکته مغزی دارای اختلال تعادل و اختلال در راه رفتن چیست؟ برخی بیماران مبتلا به سکته مغزی بعلت ضعف اندامها، اختلال تعادل یا اختلالات بینایی دچار ناتوانی هایی می باشند در این بیماران علاوه بر توانبخشی باید مواردی به توجه شود مانند:  موانع فیزیکی به ویژه در منزل تا حدامکان حذف شود مثلا مکان رفت و آمد بیمار باید مسطح باشد، اشیا سخت و غیرضروری در منزل حذف شود ممکن است با عدم تعادل بیمار با آن برخورد و صدمه ببنید برای همین اقداماتی صورت گیرد تا بیمار بتواند به راحتی در منزل تردد کند و خطری وی را تهدید نکند.
*راههای پیشگیری از سکته مغزی چیست؟
-کنترل دیابت. پایین نگه داشتن فشار خون. درمان خروپف .کنترل فشار خون. درمان بیماریهای قلبی.کنترل کلسترول بالا . دوری کردن از دخانیات،

سیگار، قلیان، پیپ، چپق ، مواد مخدر، روانگردانها و مشروبات الکی- تغذیه سالم .داشتن فعالیت بدنی و ورزش .استفاده از داروهای اختصاصی برای برخی افردا با تجویز پزشکان متخصص.
*تغذیه و رژیم غذایی بیمار سکته مغزی را تشریح کنید؟
رژیم غذایی بیماران با توجه به شرایط فردی و وجود علائم بیماریهای از جمله فشارخون و دیابت متفاوت است اما به عنوان عمومی موارد زیر اهمیت دارد،  استفاده از آب خالص در طی روز. مصرف زیاد میوه و سبزیجات. استفاده از غذاهای حاوی غله و نانهای سبوس دار. مصرف ماهی دوبار در هفته، مصرف لبنیات کم چرب،  استفاده حداقلی از گوشت قرمز و جایگزینی مصرف گوشت سفید، استفاده از روش طبخ غذا به صورت بخارپز، آب پز و  یا پخت با حداقل روغن، عدم استفاده روغن حیوانی و نباتی ، استفاده از روغن کنجد، روغن زیتون و کانولا، عدم مصرف غذاهای حاوی چربی اشباع شده، پرهیز از انتخاب محصولات غذایی حاوی چربی های ترانس ، مصرف نمک در حد 2و نیم گرم در روز معادل یک قاشق چای خوری.-عدم  استفاده از سویس و  کالباس؛ غذاهای آماده ، غذاهای کنسرو شده ، غذاهای حاوی نمک فروان، استفاده حداقلی نوشابه های شیرین،  در افراد مبتلا به فشار خون مصرف مواد حاوی پتاسیم در کاهش فشار خون میوه ها مانند موز،زردآلو، انجیر، هلو، سبزیجات شامل کلم بروکلی، سیب زمینی، گوجه فرنگی، کرفس قارچ، ماهی ،غلات و حبوبات توصیه می شود و از تخم کتان برای کاهش کلسترول استفاده شود.

*فعالیت بدنی مناسب  برای بیماران سکته مغزی چیست؟ ورزش باید متناسب با وضعیت جسمی فرد باشد، باید به طور منظم و حداقل هفته ای سه بار انجام شود، پیاده روی سریع از جمله ورزش های مناسب است، دوچرخه سواری و شنا در رده های بعدی اهمیت دارد.
*مهمترین راههای پیشگیری از بروز سکته مغزی کدام است؟
ورزش و تحرک روزانه.-ترک سیگار، عدم استعمال قلیان، پیپ، عدم مصرف مواد مخدر و روانگردان.-کنترل دیابت.-کنترل کلسترول .-کنترل اضافه  وزن.-کنترل فشار خون بالا.-تغذیه سالم و دوری از چربی و نمک.